Bạn đang gặp khó khăn trong việc ly hôn đơn phương khi vợ hoặc chồng vắng mặt? Bạn muốn biết quy trình và thủ tục cụ thể ra sao, liệu tòa án có giải quyết được trường hợp này không? Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về quá trình ly hôn đơn phương vắng mặt, từ quy định pháp lý cho đến những bước cần thực hiện.
Ly hôn đơn phương vắng mặt vợ hoặc chồng như thế nào?
Ly hôn đơn phương vắng mặt vợ hoặc chồng xảy ra khi một bên yêu cầu ly hôn nhưng không có sự hợp tác từ đối phương. Đối phương có thể gây cản trở bằng cách không tham gia phiên tòa, mất tích, bỏ đi khỏi nơi cư trú, hoặc ốm đau. Theo Điều 228 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015, Tòa án vẫn tiến hành giải quyết ly hôn đơn phương vắng mặt khi:
- Vợ hoặc chồng có nộp đơn đề nghị Tòa án xét xử vắng mặt.
- Vợ hoặc chồng vắng mặt và có người đại diện hợp pháp tham gia phiên tòa.
- Vợ hoặc chồng vắng mặt vì nguyên nhân bất khả kháng.
Ly hôn đơn phương vắng mặt được chia thành hai trường hợp: vắng mặt nguyên đơn và vắng mặt bị đơn. Trong cả hai trường hợp, Tòa án sẽ xem xét và giải quyết dựa trên các quy định pháp luật hiện hành.
Trường hợp vắng mặt của nguyên đơn
Trường hợp nguyên đơn vắng mặt trong ly hôn đơn phương được Tòa án giải quyết theo Khoản 1 và Điểm a Khoản 2 Điều 227 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015 như sau:
Lần triệu tập thứ nhất: Tòa án triệu tập hợp lệ lần đầu, nguyên đơn hoặc người đại diện phải có mặt tại phiên tòa. Nếu vắng mặt, Hội đồng xét xử hoãn phiên tòa, trừ khi nguyên đơn có đơn đề nghị xét xử vắng mặt. Tòa án phải thông báo cho nguyên đơn, người đại diện, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp về việc hoãn phiên tòa.
Lần triệu tập thứ hai: Tòa án tiếp tục triệu tập, nguyên đơn hoặc người đại diện phải có mặt tại phiên tòa. Nếu vắng mặt mà không có lý do chính đáng hoặc đơn xin xét xử vắng mặt, Tòa án xử lý như sau:
- Nguyên đơn vắng mặt không có người đại diện: Bị coi là từ bỏ việc khởi kiện, Tòa án ra quyết định đình chỉ vụ án, trừ khi có đơn đề nghị xét xử vắng mặt. Nguyên đơn có quyền khởi kiện lại theo như quy định của pháp luật.
- Trường hợp bất khả kháng hoặc trở ngại khách quan: Tòa án chỉ hoãn phiên tòa nếu nguyên đơn vắng mặt vì lý do bất khả kháng hoặc trở ngại khách quan.
Do bản chất của vụ án ly hôn không thể ủy quyền cho người khác tham gia tố tụng, nguyên đơn buộc phải tham gia phiên tòa.
Như vậy, Tòa án sẽ hoãn phiên tòa trong lần triệu tập thứ nhất nếu nguyên đơn vắng mặt. Đến lần triệu tập thứ hai, nếu nguyên đơn vẫn vắng mặt và không có lý do chính đáng, Tòa án sẽ đình chỉ vụ án, trừ khi nguyên đơn có đơn xin xét xử vắng mặt.
Trường hợp vắng mặt của bị đơn
Trường hợp bị đơn vắng mặt trong ly hôn đơn phương được quy định tại Điểm b, c Khoản 2 Điều 227 của Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015 như sau:
Lần triệu tập thứ hai: Tòa án triệu tập hợp lệ lần thứ hai, bị đơn hoặc người đại diện phải có mặt tại phiên tòa, trừ khi có đơn đề nghị xét xử vắng mặt. Nếu vắng mặt vì lý do bất khả kháng hoặc trở ngại khách quan, Tòa án có thể hoãn phiên tòa.
Xử lý vắng mặt không lý do chính đáng: Nếu không vì sự kiện bất khả kháng hoặc trở ngại khách quan thì:
- Bị đơn không có yêu cầu phản tố: Tòa án tiến hành xét xử vắng mặt bị đơn và người có quyền, nghĩa vụ liên quan không có yêu cầu độc lập.
- Bị đơn có yêu cầu phản tố: Nếu bị đơn vắng mặt không có người đại diện, bị coi là từ bỏ yêu cầu phản tố. Tòa án ra quyết định đình chỉ giải quyết yêu cầu phản tố của bị đơn, trừ khi có đơn đề nghị xét xử vắng mặt. Bị đơn có quyền khởi kiện lại theo quy định của pháp luật.
Như vậy, Tòa án sẽ hoãn phiên tòa trong lần triệu tập đầu tiên nếu bị đơn vắng mặt. Nếu bị đơn tiếp tục vắng mặt trong lần triệu tập hợp lệ thứ hai mà không có lý do chính đáng, Tòa án tiến hành xét xử vắng mặt.
Song, Tòa án sẽ xử lý yêu cầu của nguyên đơn và đình chỉ yêu cầu phản tố của bị đơn nếu bị đơn không có lý do chính đáng vắng mặt trong hai lần triệu tập.
Ly hôn với người vắng mặt tại nơi cư trú
Đối với trường hợp ly hôn đơn phương với người vắng mặt tại nơi cư trú, nguyên đơn có quyền lựa chọn Tòa án có thẩm quyền để giải quyết. Theo Điều 39 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015, thẩm quyền giải quyết thuộc Tòa án nhân dân nơi bị đơn cư trú hoặc làm việc.
Nếu không biết nơi cư trú hoặc làm việc của bị đơn, đương sự có thể yêu cầu giải quyết tại Tòa án nơi bị đơn cư trú hoặc làm việc cuối cùng, dựa trên Điểm a Khoản 40 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015.
Ly hôn với người nước ngoài không có mặt tại Việt Nam
- Trường hợp ly hôn với người nước ngoài không có mặt tại Việt Nam, theo Khoản 3 Điều 35 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015, Tòa án nhân dân cấp tỉnh có thẩm quyền giải quyết.
- Những tranh chấp có đương sự hoặc tài sản tại nước ngoài, hoặc cần ủy thác tư pháp cho cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài, không thuộc thẩm quyền của Tòa án nhân dân cấp huyện.
Căn cứ theo các quy định trên, Tòa án nhân dân cấp tỉnh là cơ quan thẩm quyền sẽ xử lý các vụ ly hôn có yếu tố nước ngoài hoặc khi bị đơn vắng mặt tại nơi cư trú.
Thủ tục ly hôn đơn phương vắng mặt vợ hoặc chồng
Bước 1:Chuẩn bị hồ sơ ly hôn đơn phương vắng mặt: Đương sự cần chuẩn bị hồ sơ gồm:
- Mẫu đơn đề nghị ly hôn đơn phương theo quy định.
- Bản chính tờ đăng ký kết hôn.
- Bản sao có chứng thực hộ khẩu, Thẻ căn cước của vợ/chồng, tờ khai sinh của con (nếu có).
- Tài liệu chứng minh tài sản chung của 2 vợ chồng (nếu có).
- Các tài liệu khác có liên quan đến mối quan hệ hôn nhân.
Bước 2:Nộp đơn ly hôn đơn phương vắng mặt: Đương sự nộp đơn tại Tòa án nhân dân có thẩm quyền nơi bị đơn cư trú hoặc làm việc, theo quy định tại Điều 39 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015.
Bước 3: Tòa án tiến hành xem xét và thụ lý vụ án
- Tòa án xem xét hồ sơ trong 05 ngày làm việc.
- Nếu hồ sơ hợp lệ, Tòa án gửi thông báo đóng tiền tạm ứng án phí và ra quyết định thụ lý vụ án.
- Nếu hồ sơ không hợp lệ, Tòa án yêu cầu bổ sung hoặc sửa đổi hồ sơ.
Bước 4: Hòa giải và chuẩn bị tiến hành xét xử
- Tòa án tiến hành hòa giải theo Điều 10 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015 và Điều 52 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014.
- Nếu bị đơn vắng mặt trong lần triệu tập hòa giải thứ hai, vụ án được xem là hòa giải không thành công.
Bước 5:Mở phiên tòa xét xử ly hôn và đưa ra bản án ly hôn
- Tòa án mở phiên tòa xét xử sau khi hòa giải không thành công.
- Tòa án đưa ra quyết định/bản án sơ thẩm hợp lệ về ly hôn.
- Đương sự có quyền kháng cáo nếu thấy không đồng ý với bản án.
Thẩm quyền giải quyết ly hôn đơn phương khi bị đơn vắng mặt
Thẩm quyền giải quyết ly hôn đơn phương là Tòa án nơi bị đơn đang cư trú. Theo khoản 1 Điều 39 của Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015, quy định như sau:
- Tòa án tại nơi bị đơn cư trú hoặc làm việc (nếu bị đơn là cá nhân) hoặc tại nơi bị đơn đặt trụ sở (nếu bị đơn là cơ quan, tổ chức) có thẩm quyền giải quyết theo thủ tục sơ thẩm các tranh chấp dân sự, hôn nhân gia đình, kinh doanh, thương mại và lao động.
- Đương sự có thể thỏa thuận bằng văn bản, yêu cầu Tòa án nơi nguyên đơn cư trú, làm việc (nếu nguyên đơn là cá nhân) hoặc nơi nguyên đơn đặt trụ sở (nếu nguyên đơn là cơ quan, tổ chức) để giải quyết tranh chấp.
- Nếu đối tượng tranh chấp là bất động sản, Tòa án nơi có bất động sản có thẩm quyền giải quyết.
Tòa án có giải quyết ly hôn đơn phương khi bị đơn vắng mặt?
Câu trả lời là có. Tòa vẫn sẽ tiến hành giải quyết ly hôn đơn phương khi:
- Bị đơn có đơn đề nghị Tòa án xét xử ly hôn vắng mặt.
- Bị đơn vắng mặt nhưng ủy quyền cho người đại diện hợp pháp tham gia phiên tòa.
- Bị đơn vắng mặt vì gặp tình huống bất khả kháng.
Căn cứ theo Điều 228 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015, Tòa án vẫn xét xử vụ án khi:
- Nguyên đơn, bị đơn, hoặc người có quyền, nghĩa vụ liên quan và người đại diện của họ vắng mặt tại phiên tòa có đơn đề nghị Tòa án xét xử ly hôn vắng mặt.
- Nguyên đơn, bị đơn, hoặc người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan vắng mặt tại phiên tòa nhưng có người đại diện tham gia.
- Các trường hợp quy định tại điểm b, c, d và đ khoản 2 Điều 227 của Bộ luật Tố tụng dân sự 2015.
Nếu bị đơn hoặc người đại diện hợp pháp không có mặt trong lần triệu tập thứ nhất, Hội đồng xét xử sẽ hoãn phiên tòa, trừ khi bị đơn có đơn đề nghị xét xử vắng mặt. Đến lần triệu tập thứ hai, nếu bị đơn tiếp tục vắng mặt và không có yêu cầu phản tố, Tòa án sẽ tiến hành xét xử vắng mặt.
Bị đơn vắng mặt nhiều lần khi ly hôn đơn phương có được giải quyết không?
Tòa án vẫn giải quyết ly hôn đơn phương khi bị đơn vắng mặt nếu bị đơn có đơn đề nghị xét xử vắng mặt, có người đại diện hợp pháp tham gia, hoặc vắng mặt do nguyên nhân bất khả kháng.
Nếu bị đơn cố tình vắng mặt nhiều lần và trốn tránh các phiên tòa hòa giải, cơ quan thẩm quyền sẽ thực hiện tống đạt giấy triệu tập. Thủ tục ly hôn vắng mặt vẫn được tiến hành theo quy định của pháp luật hiện hành.
Như vậy, thủ tục ly hôn đơn phương vắng mặt vợ hoặc chồng vẫn được Tòa án tiến hành giải quyết đúng với trình tự và quy định của Bộ luật Tố tụng Dân sự.
Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về vấn đề này hoặc cần tư vấn về các lĩnh vực pháp lý khác, hãy liên hệ ngay với chúng tôi. Đội ngũ luật sư giàu kinh nghiệm của Luật Bách Khoa luôn sẵn sàng hỗ trợ và giải đáp mọi thắc mắc của bạn.