Trong quá trình Tòa án đang xem xét và giải quyết yêu cầu ly hôn nếu một trong hai vợ hoặc chồng không may qua đời, tình huống này đặt ra nhiều câu hỏi phức tạp về mặt pháp lý. Một trong những vấn đề đáng quan tâm là người còn sống có được hưởng quyền thừa kế di sản của người đã mất khi quá trình ly hôn chưa kết thúc hay không? Đây là một vấn đề quan trọng, đòi hỏi sự xem xét kỹ lưỡng dựa trên quy định của pháp luật về thừa kế và hôn nhân gia đình, để xác định quyền lợi chính đáng của các bên liên quan trong hoàn cảnh đặc biệt này.
Tình trạng pháp lý của quan hệ hôn nhân khi một bên chết trong quá trình giải quyết ly hôn
Khi một bên (vợ hoặc chồng) chết trong thời gian tòa án đang giải quyết vụ án ly hôn, pháp luật sẽ có những quy định cụ thể về việc xử lý tình trạng hôn nhân và quyền thừa kế của bên còn lại. Theo quy định tại khoản 14 Điều 3 và Điều 65 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, hôn nhân chấm dứt trong hai trường hợp:
Thứ nhất, khi một trong hai bên chết hoặc bị tuyên bố là đã chết bởi Tòa án.
Thứ hai, khi có bản án, quyết định ly hôn có hiệu lực pháp luật của Tòa án. Trong trường hợp một bên chết trong khi đang giải quyết ly hôn, quan hệ hôn nhân giữa hai người chấm dứt do cái chết, không phải do quyết định ly hôn. Điều này có nghĩa là quan hệ hôn nhân kết thúc vì cái chết, không phải vì ly hôn.
Ví dụ: Anh M và chị H kết hôn vào năm 2010 nhưng sau 10 năm chung sống, mâu thuẫn giữa hai người trở nên nghiêm trọng. Vào đầu năm 2022, họ nộp đơn lên Tòa án Nhân dân quận X để yêu cầu ly hôn. Trong đơn, cả hai yêu cầu giải quyết ly hôn, chia tài sản chung và quyền nuôi con. Tòa án đã tiếp nhận và bắt đầu tiến hành các bước thủ tục theo quy định của pháp luật. Trong quá trình tòa án đang xem xét và xử lý vụ việc, anh M bất ngờ bị tai nạn giao thông nghiêm trọng và qua đời. Như vậy, anh Minh qua đời trong thời gian tòa án đang giải quyết ly hôn, quan hệ hôn nhân giữa anh M và chị H chấm dứt do cái chết của anh M, không phải do quyết định ly hôn.
Tòa án đang giải quyết yêu cầu ly hôn mà vợ hoặc chồng chết thì bên còn lại có được thừa kế di sản hay không?
Căn cứ tại Điều 655 Bộ luật Dân sự 2015 quy định về việc thừa kế trong trường hợp vợ, chồng đã chia tài sản chung; vợ, chồng đang xin ly hôn hoặc đã kết hôn với người khác như sau:
Thứ nhất, vợ, chồng đã chia tài sản chung khi hôn nhân còn tồn tại nhưng sau đó một người chết thì người còn sống vẫn được thừa kế di sản để lại.
Ví dụ: Anh N và chị H kết hôn từ năm 2015 và có với nhau hai người con. Trong suốt quá trình chung sống, họ cùng nhau tạo dựng được một số tài sản chung bao gồm một căn nhà và một khoản tiền gửi tiết kiệm. Năm 2020, do cả hai không còn hòa hợp về quan điểm sống nhưng vẫn muốn duy trì quan hệ hôn nhân vì con cái, họ thỏa thuận tiến hành chia tài sản chung trong thời kỳ hôn nhân mà không yêu cầu ly hôn. Hai bên đã ký một thỏa thuận chia tài sản với nội dung: Căn nhà sẽ thuộc về chị H; Khoản tiền tiết kiệm sẽ thuộc về anh N và hai người vẫn tiếp tục sống chung như vợ chồng và không có ý định ly hôn (Thỏa thuận này được lập văn bản và công chứng hợp pháp).
Sau khi hoàn tất việc chia tài sản, anh N và chị H tiếp tục chung sống. Tuy nhiên, vào năm 2023, anh N bị bệnh nặng và qua đời mà không để lại di chúc. Nhưng lúc này chị H vẫn còn là người vợ hợp pháp của anh N nên sẽ được thừa hưởng di sản của anh N để lại.
Việc chia tài sản chung trước đó chỉ liên quan đến tài sản chung trong hôn nhân, và không ảnh hưởng đến quyền thừa kế theo pháp luật khi một bên vợ hoặc chồng qua đời. Do anh N không để lại di chúc, di sản của anh sẽ được chia theo quy định pháp luật, và chị H sẽ được hưởng phần di sản tương ứng cùng với các thành viên khác thuộc hàng thừa kế thứ nhất.
Thứ hai, vợ, chồng yêu cầu Toà án giải quyết ly hôn mà chưa được hoặc đã được tòa án ra quyết định ly hôn bằng bản án hoặc quyết định chưa có hiệu lực pháp luật, nếu một người chết thì người còn sống vẫn được thừa kế di sản.
Ví dụ: Anh H và chị L kết hôn vào năm 2010 nhưng đến năm 2022, mối quan hệ vợ chồng gặp nhiều mâu thuẫn không thể hòa giải. Cả hai đã quyết định nộp đơn lên Tòa án Nhân dân quận Y yêu cầu ly hôn, đồng thời yêu cầu chia tài sản chung và phân định quyền nuôi con. Sau khi nộp đơn ly hôn, Tòa án đã thụ lý và tiến hành các thủ tục hòa giải, nhưng chưa ra quyết định hoặc bản án chính thức về việc ly hôn. Trong thời gian này, anh H bất ngờ qua đời do tai nạn giao thông. Mặc dù anh H và chị L đã nộp đơn ly hôn và đang trong quá trình giải quyết, nhưng vì Tòa án chưa ra quyết định ly hôn, về mặt pháp lý, quan hệ hôn nhân giữa anh H và chị L vẫn tồn tại. Tức là: Chị L vẫn là vợ hợp pháp của anh H tại thời điểm anh qua đời và chị L có quyền hưởng di sản của anh H, bao gồm tài sản riêng và phần tài sản chung chưa được phân chia của hai vợ chồng.
Thứ ba, người đang là vợ hoặc chồng của một người tại thời điểm người đó chết thì dù sau đó đã kết hôn với người khác vẫn được thừa kế di sản.
Trong khi làm thủ tục ly hôn mà vợ hoặc chồng chết thì còn giải quyết ly hôn không?
Trong trường hợp vợ hoặc chồng chết trong khi đang làm thủ tục ly hôn thì quá trình ly hôn sẽ bị gián đoạn và không cần tiếp tục giải quyết. Tuy nhiên, cần được thực hiện việc giải quyết các vấn đề liên quan đến di sản và thừa kế của người đã qua đời. Quyền lợi và trách nhiệm của người còn sống và các bên liên quan cần được bảo vệ và tuân thủ theo quy định pháp luật.
Như vậy, khi một trong hai người (vợ hoặc chồng) chết trong quá trình tòa án đang giải quyết ly hôn, quan hệ hôn nhân của họ sẽ chấm dứt vì cái chết của người đó, không phải vì quyết định ly hôn. Người còn lại vẫn có quyền thừa kế di sản của người chết theo pháp luật hoặc theo di chúc, trừ khi họ rơi vào trường hợp bị tước quyền thừa kế theo quy định của pháp luật.
Mọi thắc mắc cần giải đáp hoặc yêu cầu dịch vụ, vui lòng liên hệ chúng tôi thông qua các kênh sau:
Địa chỉ: 236 Điện Biên Phủ, Phường 17, Quận Bình Thạnh, Tp. Hồ Chí Minh
Hotline: 08.9999.8608
Facebook: fb://profile.php?id=61559523707474
Zalo: zalo.me/84899998608
Tiktok: www.tiktok.com/@luatbachkhoa.vn
Email: Luatbachkhoa8608@gmail.com
Nguồn: Luật Bách Khoa